fot. Michelle Roberts/freeimages.com
Od 27 sierpnia br. obowiązują w Polsce nowe standardy, w zakresie ograniczenia emisji lotnych związków organicznych (LZO), zawartych w niektórych farbach i lakierach przeznaczonych do malowania budynków oraz ich elementów wykończeniowych, wyposażeniowych, a także związanych z budynkami i elementami konstrukcji, jak również w mieszaninach do odnawiania pojazdów.
Nowe zasady zostały wprowadzone
Rozporządzeniem Ministra Rozwoju z 8 sierpnia 2016 r. Z emisjami LZO mamy do czynienia niemal na każdym etapie procesu budowlanego, jak również po jego zakończeniu. Lotne związki organiczne odznaczają się bardzo dużą prężnością par, przez co wywierają długoterminowy wpływ na zdrowie ludzkie oraz środowisko naturalne.
Jasne przypisanie odpowiedzialności
Rozporządzenie dedykowane jest dla produktów zawierających LZO. Określa się w nim dopuszczalne maksymalne wartości LZO w tych produktach, obowiązkowe oznaczenia etykiet, metody badań, przy użyciu których określana jest zawartość LZO, oznaczenia numeryczne pozwalające identyfikować produkt zawierający LZO, według nazw i grup produktów, oraz zdefiniowane procedury kontrolne. Obowiązujący od końcówki sierpnia akt prawny ma kluczowe znaczenie dla producentów farb, spoiw, i lakierów, wykorzystywanych w budownictwie, bowiem to oni ponoszą całkowitą odpowiedzialność za właściwe określenie zawartości LZO w produkcie. Sytuację komplikuje dodatkowo konieczność uwzględnienia przy produkcji tychże środków, wymagań odbiorców, którzy również podlegają wymogom w zakresie emisji z racji stosowania określonych preparatów, w swoich instalacjach. Właściwe bilansowanie dla takich instalacji jest procesem ciągłym, bowiem rzadko kiedy zdarza się tak, ażeby receptury produktów i surowców nie uległy zmianie w cyklu rocznym. Stąd też niezwykle istotna rola właściwego oszacowania poziomu LZO, już na etapie produkcji. Oczywiście, istnieją działalności zwolnione z obowiązku wyznaczania LZO, na przykład na rzecz określania straty LZO w cyklu całego procesu (szczególne rodzaje spoiw, laminowanie).
Odmienna definicja
Nowe Rozporządzenie wprowadza, odmienną od stosowanej do tej pory, definicję lotnego związku organicznego. Za LZO objęte regulacjami aktu prawnego, uważa się związki lotne o początkowej temperaturze wrzenia, mniejszej lub równiej 250o C, mierzonej w warunkach normalnego ciśnienia 101,3 kPa. Dla niektórych związków chemicznych zmiana definicji skutkować może koniecznością modyfikacji stosowanej metody kwalifikacji, tak by uniknąć błędów w bilansie. Stąd też duże znaczenie uaktualnienia stosowanych procedur, wedle nowego porządku prawnego.
Opłata stała i uogólniona
Przeprowadzenie właściwego wyliczenia emisji LZO jest niezbędne dla ustalenia stawek opłat za poszczególne związki emitowane do atmosfery. Kwestia ta uregulowana jest w obwieszczeniu Ministra Środowiska, w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska. Mówiąc w dużym uproszczeniu, opłaty podzielone są, w zależności od rodzaju substancji chemicznej, na stałą stawkę za emisję kilograma konkretnej substancji oraz ogólną opłatę naliczaną za emisję każdego kilograma substancji organicznej. Należy jednak pamiętać, że kwota uogólniona jest ok. 5 razy wyższa od kwoty naliczanej za emisję konkretnej substancji. Dopuszczana jest jednak pewna redukcja kosztów, polegająca na naliczeniu opłaty ogólnej, tylko za tę część mieszaniny, której składu nie można ustalić (opłatę dla pozostałej części ustala się wówczas według zasad przewidzianych dla konkretnych substancji).
Eskalacja restrykcji
Zaostrzanie kryteriów emisji lotnych związków organicznych do atmosfery, stanowi element unijnej polityki ograniczania emisji, i można z dużym prawdopodobieństwem spodziewać się dalszych restrykcji w tym zakresie. Przenosząc powyższe rozważania na grunt konkretnych rozwiązań, należy zauważyć, że promocja ograniczenia emisji LZO wpisuje się w trend promocji ekologicznej certyfikacji budynków. Niska emisja LZO jest elementem oceny jakości powietrza, we wszystkich powszechnie stosowanych systemach ekologicznej certyfikacji budynków (BREAM, HQE, LEED DGNB).
Krystian Kowalewski