fot. Unsplash/pixabay.com
Obserwując działalność organów władzy samorządowej, w przedmiocie wydawania decyzji administracyjnych o zatrzymaniu prawa jazdy kierującym, na okres 3 miesięcy, z powodu przekroczenia przez nich prędkości o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym, mam wrażenie że przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, umiejętność właściwej ich interpretacji i wykładni, są całkowicie obce funkcjonariuszom publicznym wydającym te decyzje.
W oparciu o przepisy procedury administracyjnej, urzędnicy wydają decyzje dotyczącego każdego z nas. Od 18 maja 2015 r. przekroczenie prędkości, o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym, skutkuje zatrzymaniem prawa jazdy, w trybie decyzji administracyjnej, na okres 3 miesięcy. Wydanie decyzji administracyjnej jest następstwem zatrzymania przez policjanta prawa jazdy, za pokwitowaniem. Kierujący, przekraczając prędkość o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym, ponosi podwójną odpowiedzialność karną, którą regulują przepisy proceduralne oraz materialne prawa wykroczeń, a także administracyjną.
Sankcje administracyjne
Decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy na okres 3 miesięcy, z powodu przekroczenia przez kierującego dopuszczalnej prędkości o więcej niż 50 km/h, na obszarze zabudowanym, następuje w oparciu o przepis art. 135 ust. 1 pkt. 1a ustawy prawo o ruchu drogowym, w związku z art. 102 ust. 1 pkt 4 i ust. 1c ustawy o kierujących pojazdami. Stosownie do regulacji art. 102 ust. 1 pkt. 4 ustawy o kierujących pojazdami: „starosta wyda decyzję administracyjną o zatrzymaniu prawa jazdy w przypadku, gdy kierujący pojazdem przekroczył dopuszczalną prędkość o więcej niż 50 km/h, na obszarze zabudowanym”. Z przytoczonego przepisu wprost wynika, iż przesłanką do wydania decyzji administracyjnej, w przedmiocie zatrzymania prawa jazdy na okres 3 miesięcy, jest przekroczenie przez kierującego dopuszczalnej prędkości o więcej niż 50 km/h, na obszarze zabudowanym. Starosta wydaje decyzję nadając jej rygor natychmiastowej wykonalności oraz zobowiązując kierującego do zwrotu prawa jazdy, jeżeli dokument nie został zatrzymany przez policjanta, bezpośrednio po popełnieniu przez kierującego wykroczenia.
„Przysługa” Rzecznika Praw Obywatelskich i Prokuratora Generalnego
Ustawodawca, wprowadzając obok sankcji karnej, sankcję administracyjną, chciał wymusić na kierowcach zmniejszenie prędkości na obszarze zabudowanym. Wprowadzając pewnego rodzaju podwójną karalność, za ten sam czyn, naraził się na zarzut niekonstytucyjności. 17 września br. Rzecznik Praw Obywatelskich, a dzień później w ślad za nim – Prokurator Generalny, złożyli wniosek o stwierdzenie przez Trybunał Konstytucyjny niezgodności z Konstytucją RP art. 135 ust. 1 pkt 1a ustawy prawo o ruchu drogowym, w związku z art. 102 ust. 1 pkt 4 i ust. 1c ustawy o kierujących pojazdami. Złożenie wniosku o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją RP przepisu, w oparciu o który jest wydawana decyzja administracyjna, w przedmiocie zatrzymania prawa jazdy na okres 3 miesięcy, ma istotne znaczenie dla każdego postępowania administracyjnego, którego celem jest wydanie takiej decyzji administracyjnej. W ten sposób Rzecznik Praw Obywatelskich, wraz z Prokuratorem Generalnym, skutecznie zablokowali możliwość wydawania decyzji administracyjnych, o zatrzymaniu prawa jazdy na okres 3 miesięcy, przez pewien okres czasu.
Obligatoryjne przesłanki do zawieszenia postępowania administracyjnego
Zgodnie z przepisem art. 97 par. 1 pkt. 4 Kodeksu postępowania administracyjnego: „Organ administracji publicznej zawiesza postępowanie, gdy rozpatrzenie sprawy, i wydanie decyzji, zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego, przez inny organ lub sąd”. Zawieszenie postępowania administracyjnego, w oparciu o przepis art. 97 par. 1 pkt. 4 Kodeksu postępowania administracyjnego, następuje z urzędu, jego celowość nie podlega ocenia. Koncepcja prejudycjalności zakłada istnienie ścisłego związku, między sprawą rozpoznawaną w postępowaniu, a kwestią będącą przedmiotem postępowania prejudycjalnego. Oznacza to, że rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego, wpływa bezpośrednio na rozstrzygnięcie zagadnienia głównego. Praktyka oraz liczne orzeczenia sądów administracyjnych opowiadają się za szerokim rozumieniem pojęcia: „rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania”; wychodząc poza tradycyjne rozumienie prejudycjalności postępowania. Liczne orzecznictwo Sądu Najwyższego, Wojewódzkich Sądów Administracyjnych, oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego, wskazuje na to, że w przypadku przedstawienia zagadnienia do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego lub w przypadku wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o stwierdzenie niezgodności przepisu z Konstytucją RP, zawiesza się postępowanie administracyjne do momentu wydania stosownego orzeczenia. Mając na względzie powyższe okoliczności, postępowania administracyjne, prowadzone w celu wydania decyzji administracyjnych o zatrzymaniu prawa jazdy na okres 3 miesięcy, winny zostać zawieszone do momentu rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Prokuratora Generalnego. Do dzisiaj wniosek nie został rozpoznany, a mimo to w znacznej większości spraw, Starosta wydał decyzję administracyjną o zatrzymaniu prawa jazdy na okres 3 miesięcy. Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymuje w mocy decyzję Starosty Od wydanej decyzji administracyjnej stronie postępowania przysługuje złożenie odwołania do właściwego miejscowo Samorządowego Kolegium Odwoławczego. W znacznej większości analizowanych spraw, Samorządowe Kolegia Odwoławcze utrzymały w mocy decyzję Starostów, tym samym kończąc prowadzone postępowanie administracyjne, mimo iż we wszystkich sprawach wystąpiła przesłanka do obligatoryjnego zawieszenia postępowania administracyjnego – we wszystkich sprawach dotyczących zatrzymania prawa jazdy na okres 3 miesięcy, podstawa prawna do wydania decyzji jest taka sama – tj. zaskarżony do Trybunału Konstytucyjnego przepis.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zawiesza postępowanie
Starosta, wydając decyzję administracyjną o zatrzymaniu prawa jazdy na okres 3 miesięcy, nadaje jej rygor natychmiastowej wykonalności, co oznacza, iż decyzja jest wykonywalna mimo wniesienia środka odwoławczego. Oznacza to nic innego, jak zatrzymanie prawa jazdy, co najmniej do momentu rozpoznania środka odwoławczego przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze, a co za tym idzie od momentu wydania decyzji administracyjnej, do momentu rozpoznania środka odwoławczego, strona postępowania, której decyzja dotyczy, nie może poruszać się pojazdami mechanicznymi, a jeżeli tak postąpi, to okres zatrzymania prawa jazdy zostanie przedłużony do 6 miesięcy. Od decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi, do właściwego miejscowo Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. We wszystkich analizowanych sprawach Wojewódzki Sąd Administracyjny, w oparciu o przepis art. 125 par. 1 pkt. 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, postanowił zawiesić postępowanie administracyjne do momentu rozpoznania wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich i Prokuratora Generalnego – przez Trybunał Konstytucyjny. Decyzja o zawieszeniu postępowania administracyjnego, która winna zostać wydana przez Starostę, została wydana dopiero na etapie skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, a strona postępowania do momentu wydania orzeczenia przez WSA miała zatrzymane prawo jazdy, a co za tym idzie nie mogła poruszać się pojazdami mechanicznymi, bez narażenia się na dotkliwe sankcje administracyjne. Odpowiedzialność karna Starosty Od funkcjonariusza publicznego, wydającego decyzje administracyjne, należy wymagać znajomości przepisów prawa, w oparciu o którego wydaje decyzje, w szczególności przepisów procedury administracyjnej. Przepis art. 97 par. 1 pkt. 4 Kodeksu postępowania administracyjnego, nakazuje organowi administracji publicznej zawiesić postępowania administracyjne. Mimo iż w postępowaniach zmierzających do wydania decyzji, w przedmiocie zatrzymania prawa jazdy na okres 3 miesięcy wystąpiła przesłanka z art. 97 par. 1 pkt. 4, w analizowanych sprawach Starosta wydawał decyzje administracyjne, a nie postanowienie w przedmiocie zawieszenia postępowania administracyjnego. Czy Starosta, wydając decyzję administracyjną, lekceważąc przepisy procedury administracyjnej, jest bezkarny w obliczu prawa? Zgodnie z przepisem art. 231 par. 1 Kodeksu karnego: „funkcjonariusz publiczny, które przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”. Starosta jest funkcjonariuszem publicznym, w związku z czym może odpowiadać za popełnienie przestępstwa nadużycia uprawnień. Popełnienie przestępstwa z art. 231 par. 1 Kodeksu karnego jest ścigane z urzędu. Czy wszczęcie postępowania przygotowawczego, mającego na celu ustalenie czy przy wydaniu decyzji administracyjnych, o zatrzymaniu prawa jazdy na okres 3 miesięcy doszło do nadużycia uprawnień przez funkcjonariuszy publicznych, jest na rękę prokuraturze? Czy takie postępowania się toczą, bądź będą się toczyły? Czy winni zostaną ukarani? Mam nadzieję, że niebawem uzyskamy odpowiedzi na te i wiele innych pytań.
Łukasz Ziaja