Zniwelowanie luk w systemie podatkowym jest jednym z priorytetów obecnego rządu. Ministerstwo Finansów na uszczelnieniu systemu poboru podatku od towarów i usług w znaczącym stopniu oparło budżet, w tym socjalne plany rządu.
Patrycja Dziadosz: Minister Finansów Mateusz Morawicki w jednej ze swoich wypowiedzi wskazał, iż priorytetowym zadaniem, jakie stoi przed resortem finansów jest ograniczenie w ciągu najbliższych 3 lat luki w VAT z obecnych 26 proc. do średniej unijnej wynoszącej 15 proc., co dla budżetu oznacza wpływy większe o ok. 21 mld zł. Czy jednak ambitny plan ministra zostanie zrealizowany?
Liczby mówią same za siebie
Według ekspertów PwC, luka VAT w 2016 roku wynosiła ok. 45 mld złotych, co stanowi 2,5 proc. PKB. Oznacza to niewielką poprawę w stosunku do poprzedniego roku, jednak ten wynik nadal jest daleki od ideału. Najniższą wartość luki w tym obszarze Polska osiągnęła w 2007 roku, kiedy wynosiła 0,6 punktu procentowego PKB. Czy aktualnej ekipie rządzącej uda się powtórzyć ten sukces?
Centralny rejestr faktur
Na przestrzeni ostatnich kilkunastu miesięcy Ministerstwo Finansów podjęło szereg działań mających na celu uszczelnienie systemu. Jednym z takich projektów jest stworzenie centralnego rejestru faktur VAT. Sposobem na skuteczną walkę z wyłudzeniami podatku od towarów i usług mają być odpowiednie narzędzia informatyczne, podobne do tych, jakie wprowadzili Portugalczycy, Holendrzy, Węgrzy i Słowacy. Uruchomienie tej platformy planowane jest na koniec 2017 roku i będzie wiązać się z obowiązkiem przejścia przedsiębiorców na system elektronicznego fakturowania. Każdy z dokumentów po wystawieniu automatycznie trafi do stworzonego w tym celu rejestru, który będzie na bieżąco kontrolowany przez organy administracji finansowej.
Centralny rejestr ma także uniemożliwić dokonywanie nieuczciwej optymalizacji podatkowej, polegającej na wystawianiu faktury VAT nie w miesiącu, w którym wykonano usługę bądź sprzedano towar, lecz w miesiącu następnym. Takie sytuacje występują zazwyczaj w miesiącach, w których firma ma na tyle duży zysk, że kolejna faktura VAT zwiększyłaby kwotę należnego podatku. Po wprowadzeniu planowanych rozwiązań, proceder ten ma zostać całkowicie wykluczony, gdyż w dniu wystawienia faktury będzie ona przesyłana do właściwej państwowej instytucji kontrolnej.
Aplikacje Krytyczne Sp. z o.o.
Zdaniem Ministerstwa, aby całe przedsięwzięcie mogło zadziałać, konieczne jest powołanie specjalnej spółki celowej „Aplikacje krytyczne” – która ma odpowiadać za informatyzację służb skarbowych. W połowie ubiegłego roku został podpisany akt założycielki powołujący ją do życia. Głównym zadaniem spółki jest dostarczanie aplikacji teleinformatycznych, które zwiększą efektywność działania administracji skarbowej, głównie poprzez szybką identyfikację podatników dokonujących oszust finansowych.
Ograniczenie swobody
Obecnie faktury VAT czy rachunki można wystawiać w dowolnej formie. Kiedy przepisy tworzące Centralny rejestr faktur wejdą w życie, przedsiębiorcy będą zmuszeni do wystawiania elektronicznych faktur VAT oraz przesyłania ich na wskazany serwer za pośrednictwem łącza internetowego. To z kolei zmusi przedsiębiorców do korzystania z profesjonalnych komputerowych systemów księgowych.
Klient JPK
Ministerstwo Finansów jak na razie dotrzymało danego słowa i wraz z początkiem roku, uruchomiło aplikację do wysyłania plików Jednolitego Pliku Kontrolnego (JPK). Zgodnie z tym rozwiązaniem przedsiębiorcy są zobowiązani do przekazywania danych podatkowych i księgowych w określonym, wystandaryzowanym formacie Jednolitego Pliku Kontrolnego.
Ministerstwo Finansów, wskazuje że główną zaletą tego rozwiązania ma być skrócenie czasu, jaki przedsiębiorcy muszą poświęcić na przekazywanie informacji organom podatkowych, co z kolei przełoży się na ograniczenie ich kosztów. Od strony państwa najistotniejszym celem wprowadzenia JPK jest skrócenie czasy kontroli podatkowej, dzięki czemu urzędnicy w łatwy sposób będą mogli lokalizować tzw. puste faktury.
Ryzyko wycieku danych
Jak przy każdym z takich projektów, na myśl nasuwają się obawy czy system będzie w pełni bezpieczny? Największe ryzyko w tym przypadku wiąże się z faktem, że wszystkie systemy uruchomione przez resort finansów staną się ogromną bazą danych, zawierającą newralgiczne informacje o podmiotach gospodarczych, ich kierownictwu oraz kontrahentach. Resort musi zadbać o właściwe zabezpieczenie tego systemu, tak aby dane zawarte w dokumentach finansowych objęte tajemnicą handlową, były zabezpieczone w odpowiedni sposób. W jaki sposób i czy w ogóle dane wrażliwe będą zabezpieczane przed wyciekiem? Czy pozyskane dane będą backupowane oraz przez jaki okres czasu będą przechowywane? Niestety, na te pytania jak na razie nie znamy odpowiedzi. Nie wiemy również czy po wysłaniu dokumentów finansowych przedsiębiorcy będą zwolnieni z obowiązku ich przechowywania i czy rejestr faktur powstanie w ramach współpracy przedsiębiorców z przedstawicielami izb skarbowych, czy też zostanie narzucony odgórnie, bez współpracy zainteresowanych stron. Założenia resortu w sprawie tej reformy nie są publiczne dostępne, nie jest więc wiadome w jaki sposób ministerstwo planuje zabezpieczyć nasze dane. Miejmy jednak nadzieję, że nie trafią one w niepowołane ręce.
Autorka jest absolwentką dziennikarstwa i komunikacji społecznej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz dziennikarką amerykańskiej grupy Wydawniczej IDG Poland S.A. Specjalizuje się w analizach rynku medialnego, zagadnienia wpływu mediów na politykę, w swoich publikacjach porusza sprawy społeczno-polityczno-ekonomiczne.