„Dostałem wyrok nakazowy, co mam robić? Dlaczego Sąd nie wezwał mnie na rozprawę?”. Wiele osób zadaje sobie takie pytania po otrzymaniu wyroku nakazowego, wydawanego w sprawach, w których – zdaniem Sądu orzekającego – przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne dla wydania wyroku.
Łukasz Ziaja – Wyrok nakazowy jest wydawany w drobnych sprawach, zarówno w postępowaniach o przestępstwa, jak i wykroczenia. W niniejszym wpisie zostanie poruszona kwestia wyroków nakazowych w sprawach o wykroczenia.
W jakich przypadkach?
Aby Sąd mógł wydać wyrok nakazowy w sprawach o wykroczenia, musi do niego wpłynąć wniosek uprawnionego do złożenia takiego wniosku organu o ukaranie określonej we wniosku osoby. Kiedy takie wnioski są kierowane do Sądu? W dwóch przypadkach: 1/ wtedy, kiedy osoba która zdaniem uprawnionego organu (np. policji) popełniła wykroczenia odmówiła przyjęcia mandatu karnego za jego popełnienie; 2) wtedy, kiedy uprawniony organ odstąpił od ukarania określonej osoby za popełnienie wykroczenia i stwierdził, że karę powinien wydać Sąd (np. dlatego, że Sąd może wydać karę surowszą).
Pierwszy przypadek może wystąpić np. wtedy, kiedy policja – po dokonaniu kontroli prędkości – chce ukarać domniemanego sprawcę mandatem karnym za popełnienie wykroczenia drogowego, polegającego na przekroczeniu dopuszczalnej prędkości na danym odcinku drogi, a kierowca kwestionuje dokonany pomiar prędkości i odmawia przyjęcia mandatu karnego. W takim przypadku (odmowa przyjęcia mandatu karnego) policja – uważając, ze kierowca popełnił wykroczenie drogowe – skieruje wniosek o jego ukaranie do Sądu, a Sąd – z uwagi na szybkość postępowania oraz niską karę grożącą za popełnienie wykroczenia drogowego – wyda wyrok nakazowy, który następnie zostanie kierowcy wysłany na adres wskazany we wniosku o ukaranie. Wydając wyrok nakazowy Sąd wskazuje w nim wysokość grzywny, na jaką skazuje sprawcę, a także możliwość zaskarżenia tego wyroku. Zazwyczaj grzywna wynikająca z wyroku nakazowego jest w podobnej, lub takiej samej wysokości, jak proponowany mandat karny.
Ścieżka odwoławcza
Wyrok nakazowy, to jednak nie koniec świata. Sędziowie, podejmując decyzję o wyroku, zapoznają się jedynie z dowodami przedstawionymi przez policję i na tej podstawie oceniają, czy doszło do popełnienia wykroczenia. Jak można się domyślić Sąd nie ma w takiej sytuacji pełnego wglądu w sprawę i nie zna jeszcze wersji domniemanego sprawcy wydarzeń, dlatego od wyroku nakazowego można się bardzo łatwo odwołać. W celu odwołania się od wyroku nakazowego należy złożyć sprzeciw. Sprzeciw nie musi być uzasadniony w żaden szczególny sposób, jednakże warto w nim powołać wszystkie okoliczności mogące się przyczynić do uniewinnienia – wtedy łatwiej jest bronić swojego stanowiska na dalszym etapie sprawy.
Sprzeciw musi zostać złożony na piśmie i spełniać podstawowe wymogi pisma procesowego, czyli posiadać:
- oznaczenie organu, do którego jest skierowane, (Sądu, który wydał wyrok nakazowy);
- oznaczenie sprawy, której dotyczy, (sygnatura sprawy podana na wyroku nakazowym);
- oznaczenie oraz adres wnoszącego pismo (Twoje imię i nazwisko oraz aktualny adres);
- treść sprzeciwu, w miarę potrzeby z uzasadnieniem,
- datę i podpis składającego pismo.
Sprzeciw od wyroku nakazowego należy złożyć w terminie 7 dni od daty, w której został on odebrany. Należy pamiętać, że jeśli list z wyrokiem został odebrany przez domownika w trakcie nieobecności osoby skazanej to, co do zasady, termin biegnie od daty odebrania listu przez domownika. Jedynie w wyjątkowych sytuacjach Sąd może przywrócić termin do wniesienia sprzeciwu. Należy również pamiętać, że spóźnienie się z zaskarżeniem wyroku sprawia, że staje się on prawomocny i nie przysługuje od niego żaden środek zaskarżenia. Prawomocność oznacza bowiem, że wyrok jest ostateczny i nie można się od niego odwołać, dlatego tak ważne jest pilnowanie 7-dniowego terminu na wniesienie sprzeciwu od wyroku nakazowego.
Wniesienie sprzeciwu powoduje uchylenie wyroku nakazowego. W takiej sytuacji sprawa jest kierowana na rozpoznanie ogólne (zwanego trybem zwykłym): Sąd wyznaczy rozprawę, o której zawiadomi domniemanego sprawcę bądź na którą go wezwie. Różnica polega na tym, że w pierwszym przypadku obecność jest nieobowiązkowa, w drugim natomiast domniemany sprawca ma obowiązek się na nią stawić.
Pamiętaj, czyli prawa obwinionego
Będąc obwinionym masz prawo do aktywnego udziału w postępowaniu. W szczególności masz prawo do składania wniosków dowodowych, zadawania pytań świadkom i wygłaszania oświadczeń. Musisz jednak pamiętać, aby mówić wyłącznie wtedy gdy Sąd udzieli Ci głosu, a jeśli chcesz wygłosić oświadczenie to powinieneś poprosić o możliwość wypowiedzenia się. Przerywanie wypowiedzi sędziego albo przeszkadzanie sędziemu w inny sposób może zostać ukarane grzywną, albo nakazaniem opuszczenia sali sądowej. Jeśli masz obrońcę, to on będzie dokonywał tych czynności.
Pamiętaj, w postępowaniu sądowym możesz zgłaszać wnioski dowodowe. Co do zasady, dowodem może być wszystko, co przyczyni się do wyjaśnienia sprawy. Do takich dowodów należą: świadkowie, opinia biegłego, zdjęcia, filmy, dokumenty, opinie rzeczoznawców. Należy jednak pamiętać, aby formułowane wnioski dowodowe były zwięzłe, a wynikające z nich tezy odnosiły się bezpośrednio do sprawy. Jeżeli więc masz dowody, które mogą pomóc przekonać Sąd, że jesteś niewinny, nie wahaj się i od razu je złóż. Nie warto czekać! Wprawdzie sądy odwoławcze mogą przeprowadzać dowody na rozprawach, ale nie są do tego chętne i zdecydowanie lepiej jest przeprowadzić pełne postępowanie dowodowe przed Sądem I Instancji.
I jeszcze jedno: jeżeli mieszkasz daleko od Sądu, prawo przewiduje, że masz prawo złożyć wniosek o przesłuchanie w miejscu Twojego zamieszkania. Musisz taki wniosek złożyć przed rozprawą i należycie uzasadnić. Nie musisz więc pokonywać setek kilometrów, w celu udania się do Sądu.
Autor jest prawnikiem, komentatorem polityczno-ekonomicznym grupy wydawniczej IDG Poland S.A. Specjalizuje się w publikacjach oraz doradztwie z zakresu prawa, w szczególności z zakresu prawa wykroczeń, w tym prawa ruchu drogowego oraz procedury administracyjnej w tym zakresie.