Internetowe porady prawne z miesiąca na miesiąc zyskują coraz większe grono zwolenników. Ich rosnąca popularność wynika, nie tylko z łatwej dostępności, ale przede wszystkich z konkurencyjności cen tych usług, w stosunku do oferowanych przez tradycyjne kancelarie. Czy rozwój tego trendu spowoduje kryzys na rynku prawnym?
Łukasz Ziaja: Polski rynek usług prawniczych jest w fazie aktywnego rozwoju – wynika z ubiegłorocznego raportu firmy doradczej CBRE („Legal Sector in Warsaw”). Od 2005 roku, kiedy w życie weszła ustawa o otwarciu zawodów prawniczych, w Polsce konsekwentnie przybywa adwokatów, a także radców prawnych. Ta grupa zawodowa liczy obecnie ok. 65 tys., a według branżowych prognoz do 2020 roku, może już przekroczyć 100 tys.
Rosnąca konkurencja
W ostatnich latach rynek usług prawniczych uległ znacznym przeobrażeniom. Rosnąca konkurencja w tym sektorze spowodowała znaczący spadek cen. Aktualnie, nawet skomplikowana porada prawna, kosztuje kilkukrotnie mniej niż niespełna dekadę temu. Wzrost konkurencji na rynku, to niejedyny problem, z którym prawnicy muszą się mierzyć, praktycznie każdego dnia. Rozwój technologii informatycznych, które pozwalają każdemu na szybkie dotarcie do wiedzy, dotąd zarezerwowanej wyłącznie dla specjalistów. Rozwijają się też technologie podnoszące efektywność pracy prawników – pozwalają na wykonanie przez jedną osobę pracy wykonywanej dotąd przez kilka. Maleje popyt na niektóre usługi. Przeanalizowaliśmy na przykład statystyki spraw karnych.
Polska w ogonie
Obecnie na 100 tys. mieszkańców przypada w Polsce ok. 100 prawników z uprawnieniami. Na tle krajów Unii polski wynik nadal odbiega od średniej europejskiej, wynoszącej 160,7 prawnika na 100 tys. mieszkańców. Zgodnie z przyjętą przez polski rząd strategią „Sprawne państwo 2020″ polski rynek ma docelowo wzrosnąć z dzisiejszego poziomu 100 do 185 w 2020 roku. Jest to jeden ze wskaźników pomiaru dostępności usług prawnych dla obywateli oraz poziomu ich bezpieczeństwa. Nie zapowiada się zatem, aby ustawodawca wprowadzał w kolejnych latach utrudnienia w dostępie do zawodu.
Należy jednak zaznaczyć, że polskie społeczeństwo jest coraz bardziej świadome swoich praw ale także obowiązków, w związku z tym gotowe jest walczyć o swoje racje. Niejednokrotnie zdarza się tak, że ludzie nie czekają aż ich sprawa trafi na drogę sądową, tylko próbują już wcześniej zasięgnąć informacji jak wygląda ich sytuacja i bez pomocy sądu rozwiązywać swoje spory. Posiadają zatem wiedzę na temat alternatywnych metod dochodzenia swoich praw. Bez wątpienia wpływ na tę wiedzę mają kampanie społecznościowe prowadzone przez Ministerstwo Sprawiedliwości, Sądy czy też inne organizacje pozarządowe promujące np. mediację. Dzięki nim wzrasta świadomość społeczna i jeśli w życiu jakiegoś obywatela pojawia się problem, znając podstawową bolączkę polskiego sądownictwa, jaką jest przewlekłość postępowania, wiele osób decyduje się na rozwiązanie tego problemu za pomocą innych dostępnych metod.
Nowoczesne technologie vs. sfera prawa
Zwykło się mawiać, że prawo nie nadąża za technologią i faktycznie tak jest. Technologia wyprzedza prawo o te kilka kroków, jednak aktualnie w każdym zawodów, a więc nie tylko tych z zakresu prawa nie da się nie korzystać z dobrodziejstw współczesnego świata. W dzisiejszych czasach nie da się bowiem pracować bez komputera, a w przypadku prawnika bez elektronicznych zbiorów przepisów czy orzeczeń.
Natomiast jeśli chodzi o kwestie związane z informatyzacją wymiaru sprawiedliwości jak na razie wszystko podąża w dobrym kierunku. Dlaczego jeżeli każdy z nas w życiu codziennym korzysta z ułatwień, które oferuje nam era cyfrowa, prawnicy nie mieliby tego robić w swojej pracy? Aktualnie na rynku jest coraz więcej portali internetowych, umożlwiających pełnomocnikowi pozyskiwanie dostępu np. do akt sprawy bezpośrednio ze swojego komputera. Takie rozwiązania pozwalają przede wszystkim na oszczędność czasu, ponieważ bez wychodzenie z kancelarii mogą oni zapoznać się z intersującą nas sprawą sądową. Również blisko dwa lata temu w życie weszły przepisy, które wprowadzają instytucję elektronicznego biura podawczego. W ciągu 3 lat od ich obowiązywania, wszystkie sądy mają umożliwić taką formę składania pism procesowych stronom.
Zmiany są konieczne
Konkurencja na rynku usług prawnych w Polsce, wymusza na pracownikach tego sektora patrzenie w przyszłość, przez pryzmat możliwości. Aby „nie wypaść z gry”, prawnicy powinni obserwować rynek i podejmować takie działania, które pozwolą im się wyróżnić na tle konkurencji. Wachlarz możliwość walki o klienta jest niezwykle szeroki. Narzekać mogą jedynie ci prawnicy, którzy niczego nie zmieniają i działają w stary, schematyczny, i niedostosowany do oczekiwań dzisiejszych klientów sposób, przez co odnotowują spadek aniżeli wzrost swoich przychodów.
Autor jest prawnikiem, pracownikiem wydziału audytu i kontroli jednej z największych polskich spółek skarbu państwa, jest komentatorem polityczno-ekonomicznym grupy wydawniczej IDG Poland S.A. Specjalizuje się w publikacjach oraz doradztwie z zakresu prawa, w szczególności z zakresu prawa wykroczeń, w tym prawa ruchu drogowego oraz procedury administracyjnej w tym zakresie.