fot. Ben Orkaan/freeimages.com
2 grudnia 2015 r. Komisja Europejska przyjęła pakiet dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym. Zawiera on projekty legislacyjne, zmieniające kilka dyrektyw odpadowych. Deklarowanym celem pakietu jest stymulacja transformacji gospodarki europejskiej, w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym, która ma wzmocnić konkurencyjność Europy w skali światowej. Oczekiwanym wynikiem powinien być trwały wzrost gospodarczy, a co za tym idzie, tworzenie nowych miejsc pracy, w oparciu o efekt synergii pomiędzy celami ekologicznymi oraz ekonomicznymi.Trwała tendencja
Założenia pakietu są ambitne. Planuje się osiągnięcie w 2030 r., w całej Unii Europejskiej, recyklingu wytworzonych odpadów komunalnych na poziomie 65 proc., w przypadku odpadów opakowaniowych wskaźnik ma wynieść 75 proc. Dodatkowo, państwa członkowskie zobowiązały się zredukować składowanie odpadów maksymalnie do 10 proc. do 2030 r.
Przygotowana przez Instytut Sobieskiego analiza „System gospodarowania odpadami opakowaniowymi w Polsce wobec wyzwań projektu gospodarki o obiegu zamkniętym”, w kompleksowy sposób przedstawia obecną diagnozę stanu rynku w Polsce.
W 2014 r. w Polsce wytworzono około 10,3 mln Mg odpadów komunalnych. Z tego około 9,4 proc. zostało poddane recyklingowi, a część przetworzono termicznie. Gospodarstwa domowe były źródłem pochodzenia około 85 proc. selektywnie zebranych odpadów, co w stosunku do roku 2013 (rok rewolucji śmieciowej), stanowi wzrost o 4 punkty proc. Analizując poszczególne wskaźniki można założyć, że ta ma charakter trwały. Niewątpliwie metody postępowania gmin z wytworzonymi na ich terenie odpadami opakowaniowymi, należy uznać za kluczowe dla efektywności ich przetworzenia, w skali całego rynku gospodarowania odpadami.
Potrzeba optymalizacji
Sprostanie unijnym wymogom (w stosunku do 2013 r.), będzie wiązało się ze wzrostem selektywnie zebranych odpadów (do 2020 r.) o:
• w przypadku papieru – ok. 280 proc.;
• w przypadku szkła – ok. 90 proc.;
• w przypadku tworzyw sztucznych – ok. 250 proc.
Warto zaznaczyć, że średni koszt funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, wynosi około 3,5 mld zł rocznie. Tymczasem docelowa, potencjalna wartość rynku frakcji odpadów komunalnych, to około 1,2 mld zł w 2020 r., natomiast według prognozy wykonanej przez ekspertów Instytutu Sobieskiego – wartość rynku będzie systematycznie wzrastać, w 2030 r. osiągnie wolumen prawie 1,8 mld zł. Oznacza to, ze możliwe jest obniżenie kosztów funkcjonowania systemu (opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, ponoszonymi przez właścicieli nieruchomości), poprzez lepsze wykorzystanie potencjału rynkowego odpadów opakowaniowych.
Wielkie wyzwanie
Dostosowanie krajowego systemu gospodarki odpadami do wymogów UE wymagać będzie ogromnych nakładów finansowych i wysiłku społecznego, organizacyjnego oraz politycznego. Konieczne będzie wdrożenie przekrojowych strategii obejmujących systemowe zmiany regulacyjne, działania finansowe, i edukacyjne. Dodatkowym elementem jest potrzeba rozwijania polskiej gospodarki, wprowadzanie nowoczesnych innowacyjnych technologii, które umożliwią Polsce wypełnienie wszystkich wymogów.
To wyzwanie jest, z jednej strony ważnym problemem politycznym, z drugiej jednak ogromną szansą dla Polskiego środowiska i gospodarki. Zmiany mają bowiem na celu wyeliminowanie nieefektywności gospodarki oraz zwiększenie wykorzystania wszystkich surowców, produktów i odpadów, przyczyniając się przy tym do oszczędności energii, a przede wszystkim zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych.
Kamil Moskwik